Pożyczka czy darowizna?

Z sali sądowej

Powód wniósł pozew przeciwko pozwanej, reprezentowanej przez pełnomocnika zawodowego o zapłatę kwoty 2000 euro wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty. W uzasadnieniu pozwu wskazał, że wiosną 2013 r. udzielił pożyczki swojej siostrze z uwagi na jej trudna sytuację materialną. Z tego tytułu w okresie od maja 2013 r. do listopada 2016 r. przekazał na jej rachunek bankowy sumę 2000 euro. Pozwana uchyla się jednak od obowiązku zwrotu pożyczki, podnosząc, że otrzymywane środki były przeznaczone na pokrycie opłat związanych z lokalem brata stron.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości. Pozwana przyznała, że powód dokonywał wpłat środków na jej rachunek bankowy, jednak zaprzeczyła, aby przelewy te były wykonywane w ramach łączącej strony umowy pożyczki. W okresie rzekomej pożyczki sytuacja finansowa pozwanej była dobra – utrzymywała się z osiąganych dochodów i dodatkowo wspierała finansowo swoją matkę i młodszych braci. Wskazała, że pod koniec 2012 r. jej młodszy brat był zadłużony i wówczas poinformowała powoda, że on także powinien dokładać się do opłat za lokal, w którym mieszka brat. Pozwana wskazała, że od maja 2013 r. powód za jej pośrednictwem przekazywał środki na pokrycie opłat związanych z lokalem.

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę sama ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej (§ 2). Jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczono, dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę (art. 723 k.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie spoczywa na stronie, która z tych faktów wywodzi skutki prawne (art. 227 k.p.c. i art. 6 k.c.).

 

Co w tych okolicznościach sprawy stwierdził sąd? 

Powód dochodził od pozwanej zwrotu kwoty pożyczki w wysokości 2000 euro udzielonej jejw ratach przekazywanych na przestrzeni od maja 2013 r. do listopada 2016 r. Wskazał, że strony nie sporządziły umowy pożyczki w formie pisemnej i nie określiły warunków jej zwrotu.

Brak zachowania przez strony formy dokumentowej dla pożyczki przekraczającej wartość tysiąca złotych nie jest równoznaczny z nieważnością umowy pożyczki. Art. 74 § 1 k.c. stanowi, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. Jednakże mimo niezachowania formy pisemnej, dokumentowej lub elektronicznej przewidzianej dla celów dowodowych dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron jest dopuszczalny, jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę, żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą albo fakt dokonania czynności prawnej jest uprawdopodobniony za pomocą dokumentu. W takich warunkach powód zobowiązany był wykazać fakt zawarcia z pozwaną umowy pożyczki i jej warunków. Powód nie przedstawił jednak żadnych dowodów, które potwierdzałyby, że między stronami doszło do skutecznego zawarcia umowy pożyczki. 

Stanowisko powoda od początku było niespójne i nielogiczne. Tymczasem pozwana konsekwentnie wskazywała, że między stronami nie została nigdy zawarta żadna umowa pożyczki. Pozwana przyznała, że powód przekazywał jej środki na rachunek bankowy, jednak były to pieniądze, które przeznaczała na pokrycie opłat za lokal zajmowany przez ich brata – w celu uniknięcia egzekucji komorniczej.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd nie dał wiary powodowi, że przekazywane przez niego pozwanej środki pieniężne były pożyczką w rozumieniu art. 720 § 1 k.c., wobec powyższego brak było podstaw do przyjęcia, że pozwana jest zobowiązana z tego tytułu do zwrotu powodowi jakiejkolwiek kwoty.

Zatem jeśli udzielamy pożyczki, nawet osobom najbliższym, to w pierwszej kolejności musimy określić konkretnie warunki zawarcia takiej umowy (kwota, termin zwrotu), najlepiej w formie pisemnej. Natomiast dokonując przelewów na rachunek bankowy powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na to, co wpisujemy w tytule przelewu.